Focus

Wetenschapsprogramma met Elisabeth van Nimwegen en Diederik Jekel.
Focus De overgang

De overgang

Lara Billie Rense praat met Dorenda van Dijken, Yolande Appelman, Iris Sommer, Herman Depypere en Patrick Calders over de gevolgen en behandeling van de overgang. Als vrouwen last hebben van klachten in de overgang kan een leef ... 

Focus Armoede als erfenis

Armoede als erfenis

Het gebied De Veenkoloniën is het armste plattelandsgebied van Nederland. De armoede blijft er toenemen. Suzanna Jansen (Het Pauperparadijs) vertelt hoe Nederland probeert de armoede te bestrijden. Ervaringsdeskundigen Alex Sc ... 

Focus Kloppend donorhart

Kloppend donorhart

Verslag van de reis die een donorhart maakt van het ene lichaam naar het andere, en onderweg in de ambulance intensive care krijgt van hartchirurg Jelena Sjatskig en haar team. Met een nieuwe techniek kunnen voorheen afgekeurde ... 

Focus Nucleaire renaissance?

Nucleaire renaissance?

Enkele decennia geleden was het opwekken van energie door kerncentrales een techniek waarvan we zeker afscheid dachten te nemen. Maar tegenwoordig zijn er nieuwe inzichten en kunnen we haast spreken van een nuclaire renaissance ... 

Focus De kracht van natuurbranden

De kracht van natuurbranden

Tientallen doden in Algerije, vluchtende vakantiegangers op Rhodos, mensen die huis en haard verliezen op La Palma, een stuk bos van drie keer Nederland dat in Canada in vlammen op gaat: het lijkt of de wereld in brand staat. E ... 

Focus Drinkwater onder druk

Drinkwater onder druk

Nederlandse sloten, rivieren en meren zijn de smerigste van Europa, terwijl de helft van ons drinkwater van dit oppervlaktewater wordt gemaakt. Drinkwaterbedrijven en toxicologen hebben steeds meer moeite met het schoonmaken er ... 

Focus Giftige lucht

Giftige lucht

Jaarlijks sterven er duizenden mensen in Nederland aan de giftige lucht die ze inademen. Luchtvervuiling is een sluipmoordenaar, je ziet 'm niet, maar hij is overal in Nederland volop aanwezig. De wetenschap probeert deze sluip ... 

Focus De ideale rolstoel

De ideale rolstoel

Voor mensen die niet kunnen lopen is een goede rolstoel van levensbelang. Maar veel mensen in Nederland zitten niet in een goede rolstoel. Daardoor lopen ze blessures op en komen ze nauwelijks buiten. Maar liefst 70% van de men ... 

Focus De bacterieboerderij

De bacterieboerderij

Een bitterbal van bacteriën, echte kaas maar dan zonder zuivel, muffins boordevol schimmel. Is de boer van de toekomst een bacteriebrouwer? De eiwittransitie is als een revolutie die zich afspeelt in petrischaaltjes en stalen ... 

Focus De oorsprong van de Melkweg

De oorsprong van de Melkweg

De Melkweg is in Nederland op een paar plekjes waarneembaar. Wat weten we over het ontstaan van onze kosmische achtertuin? Sterrenkundige Scott Trager van de Rijksuniversiteit Groningen bouwde een instrument, de WEAVE, dat moet ... 

Focus Veen, de onzichtbare klimaatbom

Veen, de onzichtbare klimaatbom

Al acht eeuwen zijn we in Nederland constant aan het pompen en malen om droge voeten te houden voor onszelf en onze koeien. Polderen heeft Nederland gevormd tot wat het nu is. Maar aan ontwateren van veenweidegebieden kleven gr ... 

Focus Probleembevers

Probleembevers

Petra Grijzen volgt het spoor van de bever. Het dier richt schade aan, maar is ook waardevol voor de natuur. In Oss laat dijkbeheerder Sjaak Daverveld zien hoe dijken in gevaar komen door het gegraaf van bevers. Sociaal-ecoloog ... 

Focus Ziek na corona (2/2)

Ziek na corona (2/2)

Petra volgt patiënt Mariska Hoos, deelnemer aan een hersenonderzoek. Nucleair geneeskundige Nelleke Tolboom focust in dit onderzoek op cognitieve klachten. Ze maakt hightech PET-scans van de hersenen van post-covidpatiënten. ... 

Focus Hedwige ontpolderd

Hedwige ontpolderd

Na een felle politieke strijd, losgebarsten in 2005, rond de ontpoldering van de Hedwigepolder, is deze in 2022 toch gerealiseerd. Tegenstanders laakten het opgeven van goede landbouwgrond en het afgraven van beschermende dijke ... 

Focus Ziek na corona (1/2)

Ziek na corona (1/2)

Petra gaat met gepensioneerd huisarts Alfons Olde Loohuis (C-support) mee naar één van zijn patiënten die door post-covid haar baan kwijt is en naar de voedselbank moet. Petra gaat op bezoek bij een zuurstoftherapiesessie en ... 

Focus Complotdenken

Complotdenken

Kunnen complottheorieën de democratie bedreigen en wat doen we eraan? Petra Grijzen duikt in de wereld van de complotdenkers. Ze mag bij hoge uitzondering aanwezig zijn bij een platte aarde-conferentie waar deelnemers haar erv ... 

Focus Windmolens op de Noordzee: vloek voor de natuur?

Windmolens op de Noordzee: vloek voor de natuur?

Windmolens op zee moeten voor Nederland uitgroeien tot de belangrijkste bron van energie. Maar wat doen windmolenparken met de natuur? Bio-akoesticus Jeroen Hubert meet hoeveel lawaai er onder water is en of vissen en schelpdie ... 

Focus Oorlog vanuit de ruimte

Oorlog vanuit de ruimte

De oorlog in Oekraïne speelt zich voor een groot deel in de ruimte af; via de communicatiesatellieten van het commerciële Starlink-systeem van Elon Musk. Satellieten speelden al vaker een belangrijke rol in een oorlog, maar S ... 

Focus Onkruid als reddende engel

Onkruid als reddende engel

Waterschappen in Nederland beschouwen het waterplantje azolla als een lastig onkruid, terwijl wetenschappers in het plantje een krachtpatser zien, waar je onder andere duurzaam veevoer van kunt maken. Diederik Jekel en Elisabet ... 

Focus Een nieuwe neus

Een nieuwe neus

Nieuwe oren, neuzen en borsten liggen klaar op bestelling. Ze zijn voor patiënten die ze verloren door ziekte en ze zijn bijna niet van echt te onderscheiden. Oren met nepadertjes die je vastklikt aan je schedel, een neus met ... 

Focus Gebeten door een slang

Gebeten door een slang

Slangenbeten zijn vaak dodelijk. Voor de mensen die een slangenbeet overleven zijn de gevolgen vaak ernstig en blijvend. Slangengif richt enorm veel schade aan in het lichaam, variërend van verlammingsverschijnselen tot schade ... 

Focus Als je stinkt en niets meer ruikt

Als je stinkt en niets meer ruikt

Een aanzienlijke groep Nederlanders lijdt aan verlies van reukzin: anosmie. Een kleinere groep aan trimethylaminurie, ook wel bekend als het visgeursyndroom. Een belangrijke overeenkomst: beide patiëntengroepen ondervinden vaa ... 

Focus De dodenvallei van Texas

De dodenvallei van Texas

In het Texaanse Brooks County, 'Death Valley', worden ongeïdentificeerde lichamen gevonden van migranten die de grens probeerden over te steken. Onderzoekers aan de Texas State University proberen de lichamen alsnog een naam t ... 

Focus Op zoek naar het verdwenen plastic

Op zoek naar het verdwenen plastic

Schokkende hoeveelheden plastic komen jaarlijks in zee terecht. De enorme hoeveelheid afval die zich in de vorm van plastic soep verzamelt, is maar een fractie van al het plastic afval in het milieu. Waar blijft de rest? Wetens ... 

Focus Gebroken door de nacht

Gebroken door de nacht

Eén op de zes werknemers in Nederland doet nachtwerk. Ze werken in ziekenhuizen, in havens, als beveiliger en de laatste jaren ook steeds vaker voor internetwinkels. Want 'vandaag besteld, morgen in huis' lukt alleen door nach ... 

Focus De tijdbom onder ons koraal

De tijdbom onder ons koraal

Het koraal bij de ABC-eilanden sterft, maar niet door klimaatverandering. Waardoor dan wel? Het azuurblauwe water rond Curaçao blijkt niet zo fris te zijn. Onderzoeksschip de Pelagia gaat op expeditie rond de Caribische eiland ... 

Focus Muis redt levens

Muis redt levens

Het gebruik van proefdieren voor medische experimenten staat steeds vaker ter discussie en het draagvlak in de samenleving voor dierproeven wordt steeds kleiner. Alternatieven worden onderzocht onder het motto 'vervangen, vermi ... 

Focus Iedereen kan de tering krijgen

Iedereen kan de tering krijgen

Door ons massale reisgedrag naar verre landen steekt tuberculose, de tering, weer regelmatig de kop op in Nederland. De tbc-bacterie is steeds vaker bestand tegen antibiotica, resistent dus. Diederik Jekel ontmoet op de geslote ... 

Focus Begrafenis voor de wetenschap

Begrafenis voor de wetenschap

Diederik Jekel begraaft met de Nederlandse archeoloog Hayley Mickleburgh een gemummificeerd lichaam. Deze 'mummie' zat maandenlang in de Texaanse hitte, vastgebonden aan een paaltje. Hayley Mickleburgh, die meer gedoneerde lich ... 

Focus Gokken: de verborgen verslaving

Gokken: de verborgen verslaving

Wat gaat er mis in het gokverslaafde brein? Ex-verslaafde Feite Hofman bracht een groot deel van zijn tijd door achter de fruitautomaat. Volgens de Amerikaanse onderzoekster Natasha Dow Schüll is vooral de fruitautomaat ontwor ... 

Focus Onkruid als reddende engel

Onkruid als reddende engel

Waterschappen in Nederland beschouwen het waterplantje azolla als een lastig onkruid, terwijl wetenschappers in het plantje een krachtpatser zien, waar je onder andere duurzaam veevoer van kunt maken. Diederik Jekel en Elisabet ... 

Focus Stralend afval

Stralend afval

Waar moet ons radioactieve afval naartoe? Nu wordt in Nederland al het radioactieve afval voor minstens honderd jaar bovengronds opgeslagen in Zeeland, bij de COVRA, de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval. Er wordt al h ... 

Focus Als je stinkt en niets meer ruikt

Als je stinkt en niets meer ruikt

Een aanzienlijke groep Nederlanders lijdt aan verlies van reukzin: anosmie. Een kleinere groep aan trimethylaminurie, ook wel bekend als het visgeursyndroom. Een belangrijke overeenkomst: beide patiëntengroepen ondervinden vaa ... 

Focus Wie stopt de vechtrobot?

Wie stopt de vechtrobot?

Robotraketten die zelfstandig vijanden opsporen en zich erop storten, semiautonome vliegende handgranaten, op afstand bestuurbare minitankjes met munitie en computergestuurde richtsystemen; ook op het slagveld is de robot in op ... 

Focus Wie stopt de vechtrobot?

Wie stopt de vechtrobot?

Robotraketten die zelfstandig vijanden opsporen en zich erop storten, semiautonome vliegende handgranaten, op afstand bestuurbare minitankjes met munitie en computergestuurde richtsystemen; ook op het slagveld is de robot in op ... 

Focus Door de bliksem getroffen

Door de bliksem getroffen

Voor de een is bliksem prachtig, voor de ander verschrikkelijk. Kunnen we ons wapenen tegen dit indrukwekkende, ontzagwekkende - en steeds vaker voorkomende - natuurfenomeen? Wat weten we al en vooral: wat weten we nog niet? We ... 

Focus De aard van het beestje

De aard van het beestje

Waarom hebben wij geen herderskatten, maar wel herdershonden? Al 15.000 jaar, langer dan koeien, schapen, kippen, paarden en katten, is de hond het lievelingshuisdier van de mens. Waarom en hoe is hij dat geworden? Door de eeuw ... 

Focus Orkaan in je hoofd

Orkaan in je hoofd

Migraine, omschreven door patiënten als 'een ritmisch pokende ijspriem, de afschuwelijkste toestand, een orkaan in je hoofd', komt bij vrouwen drie keer zo vaak voor als bij mannen. Hoe kan dat? Vrouwelijke hormonen lijken van ... 

Focus Kabaal in Zee

Kabaal in Zee

In de Noordzee is het een enorme herrie. Explosies, seismische proeven, schepen en de bouw van windmolenparken veroorzaken een kakofonie van geluid onder water. En al dat geluid heeft invloed op de dieren die er leven. Jaarlijk ... 

Focus De thorium-theorie

De thorium-theorie

Één schep zand: genoeg om duizenden huishoudens van energie te voorzien. Te mooi om waar te zijn, of toch niet? Voor de opwekking van duurzame elektriciteit is alle hoop nu gevestigd op zonne- en windenergie. Die voldoen niet ... 

Focus Opgejaagd

Opgejaagd

In Nederland lopen bijna drieduizend bij de politie bekende criminelen rond die nog een lange gevangenisstraf moeten uitzitten. Hoe moeilijk is het eigenlijk om onzichtbaar te blijven als de politie echt z'n best doet? In een r ... 

Focus Onverklaarbaar oververmoeid

Onverklaarbaar oververmoeid

Duizenden mensen in Nederland zijn chronisch uitgeput, zonder duidelijke medische oorzaak. Hun ziekte wordt chronisch vermoeidheidssyndroom of ME genoemd. Psychologen beweren dat ze patiënten kunnen genezen, maar hun behandeli ... 

Focus Metaalhonger

Metaalhonger

We willen schonere energie en slimmere elektronica. Maar voor de productie van duurzame windmolens, zonnepanelen, elektrische auto's, computers en smartphones hebben we een grote hoeveelheid zeldzame metalen nodig. Het probleem ... 

Focus Koraalkillers

Koraalkillers

Het koraal bij de ABC-eilanden sterft. Is de grootste boosdoener klimaatverandering? Welke rol speelt de visserij, slechte afvalwaterzuivering en de landbouw? Zou het kunnen zijn dat de grote hoeveelheid toeristen het koraal do ... 

Focus Aandacht!

Aandacht!

De meeste mensen denken dat het prima kan: bellen of appen in het verkeer. 'Levensgevaarlijk', zegt psycholoog Stefan van der Stigchel, die onderzoek doet naar aandacht. 'We overschatten onze aandacht enorm.' Wetenschappers ont ... 

Focus Fietsers in gevaar

Fietsers in gevaar

Iedereen kan fietsen, maar het aantal ongelukken neemt toch toe. Na honderd jaar fietsen in Nederland wordt de fiets door de wetenschap ontdekt. En er blijkt nog veel te vertellen. Elisabeth en Diederik onderzoeken de natuurkun ... 

Focus Orkaan in je hoofd

Orkaan in je hoofd

Migraine, omschreven door patiënten als 'een ritmisch pokende ijspriem, de afschuwelijkste toestand, een orkaan in je hoofd', komt bij vrouwen drie keer zo vaak voor als bij mannen. Hoe kan dat? Vrouwelijke hormonen lijken van ... 

Focus Kabaal in Zee

Kabaal in Zee

In de Noordzee is het een enorme herrie. Explosies, seismische proeven, schepen en de bouw van windmolenparken veroorzaken een kakofonie van geluid onder water. En al dat geluid heeft invloed op de dieren die er leven. Jaarlijk ... 

Focus De aard van het beestje

De aard van het beestje

Waarom hebben wij geen herderskatten, maar wel herdershonden? Al 15.000 jaar, langer dan koeien, schapen, kippen, paarden en katten, is de hond het lievelingshuisdier van de mens. Waarom en hoe is hij dat geworden? Door de eeuw ... 

Focus Exotische woekeraars

Exotische woekeraars

De tijgermug rukt op, de muskusrat bedreigt de dijken en de 'hooikoortsplant' Ambrosia verlengt het hooikoortsseizoen in Nederland met twee maanden. Deze soorten zijn door menselijk toedoen vanuit het buitenland in Nederland te ... 

Focus Opgejaagd

Opgejaagd

In Nederland lopen bijna drieduizend bij de politie bekende criminelen rond die nog een lange gevangenisstraf moeten uitzitten. Hoe moeilijk is het eigenlijk om onzichtbaar te blijven als de politie echt z'n best doet? In een r ... 

Focus Koraalkillers

Koraalkillers

Het koraal bij de ABC-eilanden sterft. Is de grootste boosdoener klimaatverandering? Welke rol speelt de visserij, slechte afvalwaterzuivering en de landbouw? Zou het kunnen zijn dat de grote hoeveelheid toeristen het koraal do ... 

Focus Lichaam zonder naam

Lichaam zonder naam

Jaarlijks worden er tientallen tot honderd lichamen van migranten gevonden in het Texaanse Brooks County, vlakbij de Mexicaanse grens. Veel migranten uit Midden-Amerika proberen met mensensmokkelaars Amerika te bereiken, maar w ... 

Focus De thorium theorie

De thorium theorie

Een schep zand: genoeg om duizenden huishoudens van energie te voorzien? Te mooi om waar te zijn, of toch niet? Voor de opwekking van duurzame elektriciteit is alle hoop nu gevestigd op zonne- en windenergie. Die voldoen niet a ... 

Focus Strijd tegen het ruimteschroot

Strijd tegen het ruimteschroot

Dankzij zestig jaar satelliettechnologie hebben we onbegrensde communicatiemogelijkheden en technieken om onze planeet te bestuderen. Veel van die technologie doet het niet meer en zweeft als ruimteschroot eindeloze rondjes ron ... 

Focus Stephen Hawking

Stephen Hawking

Terugblik op een van de laatste grote publieke optredens van het natuurkundig genie Stephen Hawking, overleden op 14 maart 2018. In mei 2014 stond presentator Diederik Jekel oog in oog met Hawking en mocht hem aan de tand voele ... 

Focus Het algoritme spreekt

Het algoritme spreekt

Algoritmes veroveren in rap tempo de wereld. Ze maken tegenwoordig zelfs schilderijen en muziekcomposities. En ze nemen steeds vaker belangrijke beslissingen voor ons, bijvoorbeeld bij het afsluiten van leningen, bij sollicitat ... 

Focus Koraalkillers

Koraalkillers

Het koraal bij de ABC- eilanden sterft. Is de grootste boosdoener klimaatverandering? Welke rol speelt de visserij, slechte afvalwaterzuivering en de landbouw? Zou het kunnen zijn dat de grote hoeveelheid toeristen het koraal d ... 

Focus Onverklaarbaar oververmoeid

Onverklaarbaar oververmoeid

Duizenden mensen in Nederland zijn chronisch uitgeput, zonder duidelijke medische oorzaak. Hun ziekte wordt chronisch vermoeidheidssyndroom of ME genoemd. Psychologen beweren dat ze patiënten kunnen genezen, maar hun behandeli ... 

Focus Metaalhonger

Metaalhonger

We willen schonere energie en slimmere elektronica. Maar voor de productie van duurzame windmolens, zonnepanelen, elektrische auto's, computers en smartphones hebben we een grote hoeveelheid zeldzame metalen nodig. Het probleem ... 

Focus Aandacht!

Aandacht!

De meeste mensen denken dat het prima kan: bellen of appen in het verkeer. 'Levensgevaarlijk', zegt psycholoog Stefan van der Stigchel, die onderzoek doet naar aandacht. 'We overschatten onze aandacht enorm.' Wetenschappers ont ...